અબજો વર્ષો પહેલા મંગળ પર એક વિશાળ મહાસાગર હતો, આજે તેનો અર્થ શું છે?
મંગળ પર આજે જીવનની પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓ છે. ત્યાંનું હવામાન ખૂબ ઠંડુ છે. પ્રવાહી અવસ્થામાં પાણી મળવાની કોઈ શક્યતા નથી. પરંતુ એક સમયે મંગળ પર પુષ્કળ પાણી હતું, વૈજ્ઞાનિકોને તેના ઘણા પ્રકારના પુરાવા મળી રહ્યા છે. આ તે સમયગાળામાં જીવન હોઈ શકે તેવી શક્યતા ઊભી કરે છે. પરંતુ હવે વૈજ્ઞાનિકોને પુરાવા મળ્યા છે કે મંગળ પર 3.5 અબજ વર્ષ પહેલા એક વિશાળ મહાસાગર હતો. જેના કારણે એ સંભાવના પ્રબળ બને છે કે પછી ત્યાં કોઈ ને કોઈ સ્વરૂપે જીવન હશે જ.
લાખો કિલોમીટરના વિસ્તારમાં
વૈજ્ઞાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે આ મહાસાગર મંગળની સપાટીના લાખો ચોરસ કિલોમીટરના વિસ્તારને આવરી લે છે. આ પુરાવા મંગળની સપાટીના સેટેલાઇટ ફોટોગ્રાફ્સમાંથી મેળવવામાં આવ્યા છે, જેમાં જાણવા મળ્યું છે કે ત્યાં ભૌગોલિક આકારમાં ખાસ કિનારી રેખાઓ છે. અલગ-અલગ એંગલથી લીધેલા ફોટોગ્રાફ્સના આધારે સંશોધકો રાહત નકશા તૈયાર કરી શક્યા.
વિશાળ ડેલ્ટા અથવા સમુદ્રના તળિયે,
સંશોધકોએ 6,500-કિમી-લાંબી શિખર રેખાઓનું અવલોકન કર્યું, જે નદી દ્વારા કાપવામાં આવી હોય તેવું લાગે છે, જે સૂચવે છે કે કાં તો તે નદીના ડેલ્ટા અથવા પ્રવાહમાંથી બનાવવામાં આવી હશે. સમુદ્રમાં જ પ્રવાહોની. એક પટ્ટીના રૂપમાં બનાવવામાં આવે છે. પેન્સિલવેનિયા સ્ટેટ યુનિવર્સિટીના ભૂ-વિજ્ઞાની બેન્જામિન કાર્ડેનાસના જણાવ્યા અનુસાર, તેમની ટીમે આ માટે સ્ટ્રેટોલોજી અને ડિપ્રેશન રેકોર્ડ્સ પર પણ વિચાર કર્યો.
સ્ટ્રેટોલોજી દ્વારા
, કાર્ડેનસે કહ્યું કે પૃથ્વી પરના પાણીના માર્ગોનો ઇતિહાસ એ કાંપનો અભ્યાસ પણ છે, જે સમય જતાં એક બીજાની ટોચ પર એકઠા થાય છે. આને સ્ટ્રેટોલોજી કહેવામાં આવે છે, જેમાં પાણી તેની સાથે કાંપ લાવે છે અને તેમાં થતા ફેરફારને માપવાથી આપણે પૃથ્વી પર થતા ફેરફારો વિશે જાણી શકીએ છીએ. પરંતુ આ વખતે સંશોધકોએ મંગળ માટે આ કામ કર્યું છે.
2007 ના ઉપગ્રહ ડેટાનો
સંશોધકોએ 2007 માં માર્સ રિકોનિસન્સ ઓર્બિટર દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલા ડેટાનો ઉપયોગ મંગળના પ્રદેશોની સપાટીના શિખરો અને તેમની જાડાઈ, ખૂણા અને સ્થિતિનો અભ્યાસ કરવા માટે કર્યો હતો. આ મંગળનો ખાસ નીચો પ્રદેશ છે જેને આયોલી ડોર્સા કહેવામાં આવે છે.
તે એટલા બધા ફેરફારોનો સમયગાળો હતો
કે સંભવ છે કે તે સમયગાળા દરમિયાન આ ક્ષેત્રમાં ઘણા બધા ફેરફારો થયા હશે. આ બતાવે છે કે એવા પુરાવા છે જે સૂચવે છે કે તે સમયે સમુદ્રના પાણીના સ્તરમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો હતો અને નદીઓ અને પ્રવાહો દ્વારા ખડકોની ઝડપી હિલચાલ હોવી જોઈએ. આજે એઓલિસ ડોર્સા મંગળ પર સૌથી વધુ નદીઓ ધરાવતા પ્રદેશ તરીકે ઓળખાય છે.
મંગળ પરના જીવન સાથેનો સંબંધ
આ બધા મંગળ પર જીવનની શોધ સાથે સંબંધિત છે. વિજ્ઞાનીઓ શરૂઆતથી જ લાલ ગ્રહમાં આ પ્રશ્નનો જવાબ શોધી રહ્યા છે કે શું મંગળ પર ક્યારેય એવી પરિસ્થિતિઓ હતી કે જ્યાં જીવન ખીલી શકે. કાર્ડેનાસ કહે છે કે આ બાબતો પરથી સૌથી પહેલી વાત એ છે કે મંગળ પર આટલા મોટા મહાસાગરનું અસ્તિત્વ સૂચવે છે કે અહીં જીવનની વધુ શક્યતા હતી. તે પ્રાચીન મંગળની આબોહવા અને તેની ઉત્ક્રાંતિ વિશે પણ માહિતી આપે છે. આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે એક સમય હતો જ્યારે મંગળ એટલો ગરમ હતો કે ત્યાં ગાઢ વાતાવરણ હોવું જોઈએ જેથી પ્રવાહી પાણી ત્યાં રહી શકે.
આ અભ્યાસ જીઓફિઝિકલ રિસર્ચઃ પ્લેનેટ એન્ડ નેચર જીઓસાયન્સીસ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો છે. સંશોધકો તેમના અભ્યાસને કોવલ એઓલિસ ડોર્સા પ્રદેશ સુધી મર્યાદિત કરી રહ્યાં નથી. મંગળના ઘણા વિસ્તારોમાં આવી નદીઓની ટોચની રેખાઓવાળા વિસ્તારો હોઈ શકે છે. તે એ પણ દર્શાવે છે કે મંગળની વિશાળ જમીનમાં પાણી હતું. વૈજ્ઞાનિકો પણ તેની શોધમાં છે કે મંગળ પર સપાટીની નીચે પણ પાણી ક્યાં છે
